De transits van de planeten

Pluto - Inleiding

---

Sinds de publicatie van Planets in Transit is Pluto’s status als planeet omstreden geraakt. De ontdekking van verscheidene hemellichamen buiten Neptunus, in de Kuipergordel, zette de discussie in gang. Veel van deze objecten hebben een massa die vergelijkbaar is met, of groter is dan, die van Pluto. Die massa werd bovendien lange tijd overschat. Op het eerste gezicht bezitten deze lichamen dezelfde astrofysische kenmerken als Pluto en zouden zij dus evenzeer planeet moeten heten. Daarom besloot de Internationale Astronomische Unie (IAU) tijdens een uiterst omstreden vergadering in 2006 om Pluto te degraderen. Hij viel voortaan in de nieuwe klasse ‘dwergplaneet’, een verzamelnaam voor bijna alles in het zonnestelsel dat geen grote planeet is. Tijdens die bijeenkomst, of kort daarna, definieerde men het woord ‘planeet’ (in de betekenis van ‘grote planeet’) opnieuw volgens de volgende criteria.

1. Een planeet moet genoeg zwaartekracht hebben om zichzelf in een min of meer bolvorm te trekken.
2. Een planeet moet voldoende zwaartekracht hebben om haar baanomgeving van andere lichamen te ontdoen, hetzij door ze op te nemen, hetzij door ze weg te slingeren.
3. Een planeet moet om de Zon draaien.

Recentelijk hebben andere wetenschappers, onder wie enkele IAU-leden, deze criteria aangevochten. Hun bezwaren zijn de volgende. Criterion 1 levert weinig discussie op. De meeste kleine asteroïden blijken bij nadere beschouwing gewoon grote, grillig gevormde rotsen te zijn. Criterion 2 is omstreden. Men kan aanvoeren dat zelfs de Aarde haar baan niet volledig heeft schoongeveegd, want zij deelt die nog met veel puin. Het vereiste is dus allesbehalve eenduidig. Criterion 3 sluit automatisch planeten uit die rond andere sterren draaien (exoplaneten), omdat zij niet om onze Zon gaan. In het post-Copernicaanse tijdperk, waarin wij weten dat de Zon maar één ster onder vele is, lijkt dat absurd.

Daarom zijn er alternatieve criteria voorgesteld.

1. Een planeet is een lichaam met een massa kleiner dan die van een ster en dat nooit de kernfusiereacties heeft ondergaan die sterren kenmerken.
2. Een planeet moet voldoende zwaartekracht bezitten om een min of meer bolvorm te behouden (zoals in Criterion 1).

Het probleem met deze definitie is dat zij ook geldt voor alle grotere asteroïden, de meeste planeten­manen — waaronder onze eigen Maan — en elk object in de Kuipergordel dat groot genoeg is om bolvormig te zijn. Volgens deze telling zou het zonnestelsel minstens honderd planeten bevatten, de Maan inbegrepen.

Hoewel het tweede criterium-stel een samenhangende definitie geeft, draait het debat uiteindelijk om semantiek. Wat betekent het werkelijk om in de ruimte ‘planeet’ te zijn? Uiteindelijk is een planeet datgene wat mensen zo noemen. Een objectief bestaande klasse ‘planeet’ bestaat niet.

Astrologen moeten daarom zelf vaststellen welke hemellichamen de titel ‘planeet’ verdienen. Al duizenden jaren rekenen wij de Maan en de Zon mee, hoewel de astronomie ze heel anders indeelt, enkel omdat zij tegen de achtergrond van de ‘vaste’ sterren lijken te zwerven. In dat opzicht hebben wij ons nooit aan een post-Copernicaanse definitie gehouden. Het woord ‘planeet’ betekent immers letterlijk ‘zwerveling’.

Onze criteria moeten de astrologie dienen, niet de astrofysica. De enige schuld die de astrologie strikt genomen aan de astrofysica — of beter aan de hemelmechanica — heeft, is dat wij posities moeten kunnen berekenen, zelfs voor objecten in de Kuipergordel. Met dit in gedachten stel ik de volgende astrologisch relevante criteria voor, die alle Pluto omvatten.

1. Het begrip ‘planeet’ moet worden beperkt tot lichamen die in voorspelbare, periodieke banen bewegen. Kometen die in de Zon of een ander lichaam stortten, moeten we waarschijnlijk uitsluiten. Periodieke kometen, zoals Chiron en de andere Centaur-objecten, hebben we overigens al geaccepteerd.
2. Een planeet moet een fysiek lichaam zijn. Zij moet massa hebben en de natuurwetten gehoorzamen. Punten zonder massa — bijvoorbeeld Ascendant, Midhemel, het Pars Fortunae, het Pars Spiritus, of hypothetische punten als Vulcanus, Transpluto, Cupido enzovoort — kunnen astrologisch nuttig zijn, maar zijn geen planeten.
3. Is een lichaam een satelliet die, geocentrisch of heliocentrisch gezien, nooit meer dan een boogminuut van zijn primaire verwijdert, dan is het geen planeet, hoe zwaar het ook is. De manen van Jupiter beïnvloeden wellicht de aard van Jupiter, maar op zichzelf hebben zij geen directe astrologische betekenis. Volgens deze logica is onze Maan wél een planeet, want haar geocentrische positie is onafhankelijk van een primaire. Ook Mercurius en Venus kwalificeren, omdat hun lengten duidelijk van die van de Zon kunnen verschillen. De Zon is technisch een ster, maar in de astrologie beschouwen wij haar als planeet omdat zij voldoet aan Criteria 1, 2 en 3. En de vaste sterren? Zij staan onderling niet werkelijk stil. Astrologen kennen hun wel betekenis toe, maar het is niet gebruikelijk aspecten tot vaste sterren te beschouwen. Die kwestie blijft onopgelost.
4. Het laatste criterium is niet astronomisch. Een planeet moet een genoegzaam begrepen aard hebben, zodat astrologen haar helder kunnen duiden. Volgens deze maat is Pluto een planeet. De Kuipergordel-objecten die men onderzoekt worden dat gaandeweg ook, naarmate astrologen ermee leren werken. Chiron staat al bijna op dit niveau, al kan zijn gebruik afwijken van dat van andere planeten.

De aard van Pluto is transcendent, hij is in zekere zin ‘niet van deze wereld’. Pogingen om Pluto’s energie voor persoonlijk, egogedreven voordeel te gebruiken lopen doorgaans slecht af. Samenlevingen die hetzelfde proberen, vergaan al even beroerd. Denk aan de nazi’s, Stalin en de vele autoritaire regimes die sinds Pluto’s ontdekking zijn opgekomen, al liep Stalin er ongeveer tien jaar op vooruit.

De energie van Pluto werkt traag en meedogenloos. Zij brengt diepe transformatie. Een passend beeld is de beweging van tektonische platen over het aardoppervlak. Pas in de twintigste eeuw ontdekten wij dat continentale drift aardbevingen en vulkanen veroorzaakt. Historisch gezien staat Pluto voor langdurige economische en sociale krachten die onafhankelijk van bewuste menselijke bedoeling werken, al kan ons onbewuste er als kanaal voor dienen. Huidige voorbeelden (2018) zijn de massale ontheemding van mensen uit Syrië en andere delen van het Midden-Oosten, het daaruit voortvloeiende terrorisme en de migratiestromen, de plotselinge opkomst van populistische bewegingen in de Verenigde Staten en elders, en uiteraard de klimaatverandering met haar kettingreacties.

Voordat wij deze inleiding afsluiten moeten wij nog één punt vermelden. In tegenstelling tot de andere grote planeten in de astrologie beweegt Pluto in een zeer excentrische, elliptische baan. Daardoor verblijft hij zeer verschillend lang in de tekens, zoals de bijgaande tabel laat zien.

Pluto heeft ongeveer 245 jaar nodig voor één omloop door de tropische dierenriem (248 jaar in de siderische dierenriem). De helft daarvan is 122,5 jaar. Toch verblijft Pluto 32 jaar in Stier en slechts 11 in Schorpioen; bijna een verhouding van 3 op 1. Staat Pluto op 0° Ram in een geboortehoroscoop, dan verstrijken 91 jaar voordat transiterende Pluto een vierkant vormt, en 116 jaar voordat hij een driehoek maakt. Staat Pluto daarentegen op 0° Maagd, dan ontstaat het vierkant al na 38 jaar en de driehoek na 51. Pluto’s transits naar radix-punten vinden dus op heel uiteenlopende leeftijden plaats, afhankelijk van zijn positie in de baan. Daardoor zijn algemene uitspraken moeilijk. Op dit moment beweegt Pluto sneller dan zijn gemiddelde snelheid. Zijn transits vallen daardoor eerder in het leven. Een groter deel van de Pluto-cyclus kan zich dus binnen één levens­spanne ontrollen. Deze variatie is vooral opvallend in de cyclus van Pluto’s aspecten op zijn eigen radix-positie; de lengte van elke fase hangt sterk af van het teken waarin Pluto bij geboorte stond.

Eigenschappen van Pluto

Pluto verschilt van de andere planeten in de wijze waarop hij de vier klassieke kwaliteiten — Warm, Koud, Vochtig en Droog — tot uitdrukking brengt. In de oudheid kende men Pluto niet, evenmin als Uranus en Neptunus. Het toekennen van kwaliteiten aan Uranus en Neptunus bleek eenvoudig, maar Pluto vormde een probleem totdat ik besefte dat ook Mercurius zich moeilijk laat rubriceren. Waar Mercurius de kwaliteiten van de planeet overneemt die hij raakt, lijkt Pluto het tegenovergestelde te doen. Is een planeet Koud, dan brengt Pluto Warmte, en omgekeerd. Is een planeet Vochtig, dan brengt Pluto Droogte, en wederom omgekeerd. Zo fungeert Pluto als agent van transformatie.

Neem de tektonische platen, een Plutonisch verschijnsel. Een plaat is in wezen vast: Koud en Droog. Botsen twee platen op elkaar, dan maakt Pluto’s invloed ze eerst enigszins vloeibaar (hij introduceert het Vochtige) door enorme druk uit te oefenen zodat de platen buigen en subduceren. Terwijl de ene plaat onder de andere schuift, wordt zij heet tot zij smelt. Zij verandert dus van Koud en Droog in Warm en Vochtig. Magma is weliswaar niet luchtig, maar bevat vaak veel opgeloste gassen die explosief vrijkomen zodra het oppervlak wordt bereikt.

Dit voorbeeld doet vermoeden dat botsende krachten — fysiek of maatschappelijk — explosieve gevolgen hebben, terwijl zij zich bij afwezigheid van botsing langzaam, meedogenloos en grotendeels onzichtbaar bewegen. Veel mensen met Pluto conjunct de Ascendant verkiezen bijvoorbeeld privacy; zij verbergen de intense emotionele energieën die zij in zich dragen. De uitdaging is deze Plutonische energieën opbouwend te kanaliseren via levenswijzen die krachtig en positief bijdragen aan maatschappelijke verandering.

Omdat Pluto’s energie transformatief is, vergt confrontatie ermee de bereidheid los te laten wat uit het leven verdwijnt en verandering zowel in zichzelf als in de omgeving toe te laten.

Polariteit

Pluto’s sekteigenschap is tamelijk duidelijk. De dag bevordert helderheid, emphasising conditions that are distinct and well-defined. Pluto’s transformatieve energie daarentegen zorgt voor voortdurende verandering. Niets blijft duidelijk of scherp gedefinieerd. Zelfs langzame beweging schept van nature verwarring en onduidelijkheid.

Toch is er een ander argument over Pluto’s sect te maken. Ptolemaeus beschouwde Saturnus als diurnaal omdat hij de hitte van de dag nodig had om zijn intrinsieke Koude te compenseren, en Mars nocturnaal omdat de vochtigheid van de nacht zijn intrinsieke Droogte temperde. Met dezelfde redenering zou Pluto diurnaal kunnen zijn, omdat hij de helderheid van de dag nodig heeft om zijn transformatieve energie zichtbaar te maken en bewuster hanteerbaar te maken. Maar, zoals ik elders over Uranus en Neptunus heb gezegd, is het onzeker of men planeten buiten Saturnus überhaupt op sect moet indelen. Wij kunnen de analogie met Mars en Saturnus niet toepassen, want hun energieën werken grotendeels binnen de gewone bewustzijns­sfeer. Die van Uranus, Neptunus en Pluto niet. Daarom is het ook onduidelijk of men ze malefisch of benefisch moet noemen. Men kan zelfs twijfelen of een planeet überhaupt zo moet worden geclassificeerd. Ptolemaeus’ redenen om Saturnus aan de dag en Mars aan de nacht toe te wijzen worden beter begrepen vanuit hun intrinsieke aard: dag is helder en scherp afgebakend, zoals Saturnus, terwijl nacht die helderheid ontwijkt, zoals Mars, die ophoudt malefisch te zijn wanneer hij mag verdedigen wat bescherming nodig heeft — een rol die hem duidelijk verbindt met Venus en de Maan, de andere nocturnale planeten.

Moeilijkheid of Gemak bij het omgaan met Pluto

Het is nuttiger te vragen hoe gemakkelijk of moeilijk Pluto te hanteren is dan of hij benefisch of malefisch is. Een energie malefisch noemen betekent eigenlijk dat de meeste mensen haar moeilijk vinden. In dat opzicht is Pluto zeker uitdagend. Hem malefisch noemen suggereert echter dat hij kwaad wil doen, en zo’n motief heeft hij niet. Pluto is simpelweg. Net als veel vormen van macht kunnen zijn energieën productief en creatief zijn wanneer zij bewust worden gericht; blijven zij onbeheerst, dan kunnen de gevolgen betreurenswaardig zijn.

Pluto’s energie belichaamt misschien het best het dilemma dat in de eerste twee Nobele Waarheden van de Boeddha wordt uitgedrukt. Het leven is van nature onbevredigend en vaak pijnlijk, en dit lijden wordt veroorzaakt door verlangen, namelijk de wens dat gebeurtenissen aan onze voorkeur beantwoorden in plaats van te gebeuren wat moet gebeuren. De Chinese formulering is beknopter: "Verlichting is gemakkelijk voor wie geen voorkeuren heeft."

Functie in de Geboortekaart

Inwendige Manifestaties

Astrologische teksten stellen vaak dat Pluto’s energie geheel onbewust binnen het individu werkt. Dat geldt zeker voor sommige manifestaties. Biologische processen zoals groei, eliminatie en het activeren van sluimerende talenten verlopen zonder onze aandacht, tenzij er iets misgaat. Net als tektonische platen, die onopgemerkt bewegen totdat zij blokkeren en wegglijden en zo een aardbeving veroorzaken. Pluto’s energie zelf is geen storing; het is de nietsontziende, voortgaande transformatie die pas crisis veroorzaakt wanneer zij wordt geblokkeerd.

Veel astrologen verbinden Pluto intrinsiek met het on- of onderbewuste. Dat beeld klopt wanneer wij alleen negatieve bewustzijnstoestanden aan Pluto toeschrijven. Er is echter overvloedig bewijs dat Pluto evenzeer betrokken is wanneer het gewone bewustzijn instort en plaatsmaakt voor een verhoogd spiritueel bewustzijn en verlichting. Meestal merken wij niets van Pluto in ons — zoals van Uranus en Neptunus — behalve wanneer er iets misgaat.

Op persoonlijk niveau uit Pluto zich vaak als dwang of obsessie. Ook dat weerspiegelt waarschijnlijk niet Pluto’s eigen aard, maar de omstandigheden die zijn natuurlijke stroom blokkeren. Komt zo’n blokkade voor, dan is de uitgeoefende kracht enorm.

Uitwendige Manifestaties

Plutonische energieën zijn transpersoonlijk. Men ervaart ze daarom vaak als omgevingskrachten die noodlot-achtig en onvermijdelijk aanvoelen. Twee factoren versterken dit gevoel. Ten eerste kunnen deze energieën niet volledig binnen de individuele psyche worden vastgehouden, zodat men ze net zo goed buiten zich kan ervaren als uit het eigen onbewuste opborrelend. Hun "fataal" of "karmisch" karakter kan dus projectie zijn. Ten tweede is Pluto werkelijk gekoppeld aan veranderings­krachten in de buitenwereld — maatschappelijk, economisch en natuurlijk. Klimaatverandering is een voorbeeld. Verandering is constant. Toch moeten wij onderzoeken hoe ons collectieve onbewuste deze processen aandrijft en doen wat wij kunnen om onze bijdrage te beperken. Natuurlijke krachten zijn al in beweging; zij hebben geen extra impuls van ons nodig. Daarom verdient de huidige klimaatcrisis onze aandacht.

Wanneer men anderen verwijt aan de "verkeerde kant van de geschiedenis" te staan, beroept men zich op zulke Plutonische krachten. Helaas verduidelijkt zo’n label zelden wat er werkelijk gebeurt; het is grotendeels zinloos.

Voor alle Pluto-transits geldt een algemene opmerking: elk planeet- of horoscoppunt dat meer dan 270° vóór uw radix-Pluto staat, zal waarschijnlijk nooit een conjunctie (0°) van Pluto in transit ontvangen, en voor de meeste mensen komt Pluto zelfs niet zo ver.